سرخرگ ها وظیفه انتقال اکسیژن و مواد مغذی را از قلب به سایر بافتها و ارگان های بدن را دارند زمانی که این سرخرگ ها براثر انباشت چربی ها، کلسترول و مواد دیگر در و روی دیواره داخلی سرخرگ ها (پلاک) ضخیم شوند این وظیفه به درستی انجام نخواهد شد اصطلاحا به این بیماری آترواسکلروز یا تصلب شرایین atherosclerosis میگویند و میتواند مشکلات زیادی برای فرد بیمار به وجود آورد.
آترواسکلروز یک بیماری پیشرونده با آهنگی آهسته است که ممکن است از دوران کودکی نیز آغاز شود. هر چه سن شما بیشتر می شود دیواره رگ ها سفت تر می شوند. به طور معمول این روند به آرامی و به تدریج اتفاق می افتد و معمولا تا ۶۰ یا ۷۰ سالگی متوجه آن نمی شوید.
دلایل بیماری آترواسکلروز
1-سیگار کشیدن و استفاده از دیگر منابع تنباکو: مصرف دخانیات و فراورده های تنباکو علاوه بر افزایش ضربان قلب موجب افزایش فشارخون نیز میشود .سیگار مقداری مونوکسید کربن نیز وارد جریان خون میکند که عمل اکسیژن رسانی به ارگان های بدن را مختل میسازد. هرچه اکسیژن کمتر باشد لخته های بیشتری ایجاد میشود.
2-مقاومت به انسولین، چاقی یا دیابت: دیابت، سطح کلسترول خون را افزایش می دهد. وقتی مقدار کلسترول بسیار بالاست ، رگ های بزرگ دچار گرفتگی و در نتیجه باریک می شوند و تصلیب شریان ایجاد میشود.
3-التهاب ناشی از بیماری ها مانند آرتریت، لوپوس یا عفونت ها، و یا التهاب به دلیلی ناشناخته: برخی بیماری ها به خصوص بیماری های خودایمنی عوارضی به دنبال خواهند داشت تصلیب شریان یکی از عوارض این بیماری هاست.
4-فشار خون بالا: با افزایش فشار خون قلب تمام تلاشش را میکند تا فشارخون را کاهش دهد زمانی که قلب عملکرد ضعیفی داشته باشد اکسیژن رسانی به به ارگان ها ضعیف بوده و در نتیجه تصلیب شریان به وجود می آید.
5-کلسترول بالا: با افزایش کلسترول مقدار اضافی این کلسترول وارد جریان خون میشوند و به دیواره رگ ها میچسبند.و در نهایت موجب تصلیب شریان میشود.
6-سابقه خانوادگی ابتلای زودهنگام به بیماری قلبی: در افرادی که یک والد یا خواهر یا برادرشان در سنین پایین به علت مشکلات قلبی فوت کرده‌اند، با احتمال تقریبا دو برابر بیشتر از دیگران ممکن است تشخیص بیماری عروق کورونری قلب داده شود که در آن “پلاک‌های” تجمع‌یافته در شریانهای قلب خطر حمله قلبی پیش از 50 سالگی را بالا می‌برند.
7-ورزش نکردن: ورزش با تقویت ماهیچه های قلب و اکسیژن رسانی مانع از بروز لخته ها در رگ ها شده و با ایجاد پلاک ها در دیواره رگ ها سبب تصلیب شریان میشود.
حتما بخوانید: بهترین ورزش ها مخصوص هر فرد کدامند؟
8-مصرف قهوه و ساکاروز: مصرف ساکاروز فقط به عنوان یک انرژی بخش استفاده میشود حال اگر کلوگز ورودی به بدن ببیشتر از نیاز مصرفی بدن باشد یا در کبد ذخیره میشود و یا وارد جریان خون میشود که موجب بروز تصلیب شریان میشود.قهوه به عنوان یکی ازنوشیدنی های مفید برای قلب شناخته میشود حال اگر فردی دچاری پرفشاری خون باشند باید از مصرف این نوشیدنی بپرهیزد.
9-کمبود ویتامین C،E ، کلسیم، منیزیوم، کروم، منگنز، لیتیوم، فلوئور، سلنیوم ،کمبود ویتامین های گروه B: ویتامین ها و مواد مغذی علاوه بر ترمیم رگ ها موجب کاهش فشارخون و کاهش کلسترول میشوند بنابراین کمبود هر یکی از این عناصر و ویتامین ها موجب ایجاد تصلیب شریان میشود.
- ویتامین C باعث کاهش کلسترول و جلوگیری از تصلب شرایین شده و تری گلیسرید را پایین آورده وسبب سلامتی رگ ها می شود.
- یکی از بهترین ویتامین ها برای حفاظت قلب و رها ویتامین E است.
- سلنیوم آنتی اکسیدانی است قوی که همراه با ویتامین ای از خراب شدن رگ ها جلوگیری می کند. کمبود آن دربان باعث تصلب شرایین می شود.
- کرومیوم، کلسترول و تری گلیسیرید را پایین می آورد.
- منیزیوم، پتاسیم و کلسیم ریتم قلب را مرتب کرده و مانع از ایجاد پارگی در رگ های میشوند.
- کمبود ویتامین های گروه B موجب افزایش کلسترول شده و در نهایت موجب تصلیب شریان است.
10-کاهش نسبت مس به روی: این دوعنصر تاثیر بسیاری بر ارگانهای بدن و ساخت آنزیم ها دارند تغییر در میزان هر یک از این عناصر موجب اختلال عملکرد آنزیم ها و ارگان ها میشود و رگ ها دچار گرفتگی میشوند.
11-عفونت ویروسی: برخی ویروس ها که عامل ایجاد عفونت هستند با آسیب به دیواره رگ ها و افزایش سرعت تشکیل لاک های خونی موجب انسداد جریان خون و تصلیب شریان میشوند.
12-شهر نشینی(تاثیر سبک زندگی و رژیم غذایی): فعالیت کمتر، مواد غذایی ناسالم، هوای آلوده همگی از عوامل ایجاد تصلیب شریان هستند.
13-متابولیسم غیر طبیعی سیستوئین: اسیدآمینه هموسیستئین از طریق رژیم غذایی معمولی به دست نمی آید. این اسیدآمینه در مسیر تبدیل متیونین به سیستئین از اسیدآمینه متیونین ایجاد می شود.متابولیسم هموسیستئین از دو مسیر صورت می گیرد که ویتامین های B6 و B12 و فولات در آن نقش اساسی دارند. نقص در عملکرد آنزیم های این دو مسیر و کمبود ویتامین های گروه Bمنجر به افزایش سطح هموسیستئین در خون و عوارض ناشی از آن می گردد.
حتما بخوانید: نشانه هایی در بدن شما که خبر از سکته مغزی می دهند! (بسیار مهم)
علائم بیماری آترواسکلروز
آترواسکلروز در مراحل اولیه که هنوز سرخرگها کاملا تنگ نشده اند هیچ علائم مشخصی ندارد و بیمار از ابتلا به آن اطلاعی ندارد. این بیماری تا زمان سکته قلبی و سکته مغزی هیچ علائمی نخواهد داشت.
اما در برخی بیماران با توجه به تاثیر آترواسکلروز بر بدنشان علائمی ظاهر شود این علائم شامل:
- احساس درد در سینه
- احساس درد در ناحیه فک پایین، شانه ها، بازوان، پشت
- درد در ساق پا هنگام راه رفتن و ایستادن
- پارپی شریانی و خونریزی مغزی
- حملات آنژین
- کم کاری مغز
- آپوپلکسی
- خراب شدن روحیه
- درد عضلانی هنگام ورزش
عوارض بیماری آترواسکلروز بر بدن
1-بیماری سرخرگ کرونری: زمانی که آترواسکلروز سرخرگ های نزدیک به قلب را تحت تاثیر قرار می دهد، این بیماری موجب سینه درد (آنژین)، حمله قلبی یا نارسایی قلبی میشود.
2-بیماری سرخرگ کاروتید: زمانی که آترواسکلروز سرخرگ های نزدیک به مغز را تحت تاثیر قرار می دهد، این بیماری موجب یک حمله ایسکمیک گذرا یا سکته مغزی میشود.
3-بیماری سرخرگ محیطی: این شرایط می تواند حساسیت فرد نسبت به گرما و سرما را کاهش دهد که خطر سوختگی یا یخ زدگی را افزایش می دهد. در موارد نادر، گردش خون ضعیف در دست ها یا پاها می تواند موجب مرگ بافت (قانقاریا) شود.
4-آنوریسم: آنوریسم به تورم در دیواره سرخرگ که با گذشت زمان می تواند شکلی شبیه یک بادکنک به خود بگیردگفته می شود. اگر آنوریسم بترکد، ممکن است با خونریزی داخلی که زندگی فرد را در معرض خطر قرار می دهد همراه باشد.
5-بیماری مزمن کلیه: آترواسکلروز می تواند سرخرگ های منتهی به کلیه ها را تحت تاثیر قرار داده و از رسیدن خون اکسیژن‌دار کافی به آنها پیشگیری کند.
حتما بخوانید: 8 غذایی که شریانهای قلبی-عروقی و رگهای شما را تمیز می کنند!
رژیم غذایی کاملا مفید
- خانواده کلم ها (کلم برگ، کلم قرمز، گل کلم، بروکسل، بروکلی)
- شلغم و چغندر: چغندر و شلغم حاوی مقدار زیاد نیترات است. نیترات به عنوان عاملی برای انتشار اکسید نیتریک در بدن شناخته میشود؛ اکسید نیتریک ماده‌ای است که میتواند باعث گشاد شدن عروق شود.
- اسفناج: اسفناج سرشار از ویتامین A و C است و برای جلوگیری از اکسایش کلسترول و بروز بیماری‌هایی مانند تصلب شرایین مفید است.
- مارچوبه
- لوبیا سبز
- نخود سبز
- لوبیا قرمز
- لوبیا چشم بلبلی
- ماهی (قباد، حلوا، شیر، کیلکا، و اوزون‌برون): اسیدهای چرب امگا۳ دارای خواص ضد التهابی هستند و از این رو، به کاهش انباشت پلاک در سرخرگها کمک می‌کنند. به همین خاطر، طبق شواهد علمی می‌توانند به درمان تصلب شرایین کمک کنند.
- روغن زیتون ، روغن کانولا و مغزها: این موادغذایی دارای چربی امگا 3 هستند این چربی‌ها دارای خواص آنتی‌اکسیدانی هستند و به کاهش انباشت پلاک در سرخرگها کمک می‌کنند.
درمان دارویی
1- داروهای کلسترول: کاهش کلسترول بد (LDL) می تواند انباشت رسوبات چربی در سرخرگ ها را کند، متوقف یا حتی معکوس کند. افزایش سطوح کلتسرول خوب (HDL) نیز ممکن است مفید باشد. مصرف داروهایی نظیر استاتین و فیبرات برای درمان تصلب شرایین بسیار مفید است.
2- داروهای ضد پلاکت: داروهای ضد پلاکت، مانند آسپرین، را برای کاهش احتمال انباشت پلاکت ها در سرخرگ های باریک شده، تشکیل لخته خون و بروز انسداد بیشتر تجویز کند. آسپیرین یکی از داروهایی است که بدون نیاز به نسخه می‌توانیم از داروخانه‌ها تهیه کنید و بسیار مفید است.
3- داروهای مسدودکننده بتا: این داروها بیشتر برای درمان بیماری سرخرگ کرونری استفاده می شوند.این دارو با کاهش ضربان قلب و فشارخون فشار کاری قلب را کاهش داده و اغلب علائم سینه درد را تسکین می دهند. مسدودکننده های بتا خطر حملات قلبی و برخی مشکلات ریتم قلب را کاهش می دهند.
4- مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE): این داروها موجب کند شدن پیشرفت آترواسکلروز از طریق کاهش فشار خون و ایجاد آثار مثبت بر سرخرگ های قلب میشود همچنین این داروها می توانند خطر حملات قلبی عودکننده را کاهش دهند.
5- مسدودکننده های کانال کلسیم: این داروها فشار خون را کاهش می دهند و گاهی اوقات برای درمان آنژین استفاده می شوند.
6- قرص های آب (ادرارآورها): داروهای ادرارآور فشار خون را کاهش می دهند بنابراین خطر ابتلا به آترواسکلروز را کاهش میدهند.
حتما بخوانید: 10 تا از بهترین روشهای گیاهی برای تقویت قلب طبق تحقیقات جدید
سبک زندگی و آترواسکلروز
- تغییرات در رژیم غذایی برای کنترل فشارخون ، کلسترول بالا و تری گلیسرید برای پیشگیری از آترواسکلروز لازم است.
- برنامه ورزشی 30 دقیقه در روز به پیشگیری از آترواسکلروز کمک شایانی میکند.
- خودداری از مصرف سیگار ، تنباکو و یا فراورده های آن
- کاهش وزن و پیشگیری از چاقی
- برخی گیاهان دارویی مانند رزماری، سیر، گیاه دم اسب و زردچوبه در درمان آترواسکلروز بسیار موثر هستند.
- پرهیز از مصرف فراورده های گوشتی، سس ها ، کیک و بیسکوییت و غذاهای خیابانی: این مواد غذایی چربی‌های ترانس در روغن‌های هیدروژنه دارند که به عنوان عاملی برای افزایش سطوح کلسترول بد، و هم زمان، کاهش سطوح کلسترول خوب، شناخته میشود.
ویدیوی 1 دقیقه ای راجب آترواسکلروز
