درد در ستون فقرات: علت اصلی و بهترین روشهای درمان در منزل

درد در ناحیه ستون فقرات معمولا بر اثر سبک زندگی ناسالم، برخی بیماری ها و یا تغییر ناگهانی در وضعیت بدن ایجاد میشود. این دردها گاهی زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد و پزشکان با انجام آزمایشات فیزیکی و معاینات و همچنین انجام ام آر ای نوع درد را تشخیص میدهد.

آناتومی ستون فقرات

استخوان‌بندی بدن انسان از دو بخش اسکلت محوری و اسکلت اندام‌ها تشکیل شده است. این دو بخش به صورت مجزا از یکدیگر حرکت می‌کنند. اسکلت محوری شامل جمجمه، 7 عدد مهره گردنی، 12 عدد مهره قفسه سینه، 5 عدد مهره کمری، استخوان خاجی، دنبالچه، دنده‌ها و جناغ سینه می‌شود.

بین هر یک از مهره‌های ستون فقرات یک دیسک حاوی مایع وجود دارد. در مرکز هر دیسک یک عدسی ژلاتینی به نام «دیسک بین مهره ای» قرار گرفته که توسط حلقه‌های فیبری پوشانده شده است. دیسک‌ها درواقع ضربه‌های عمودی وارد بر ستون فقرات را خنثی کرده و از آن محافظت می‌کنند.

حتما بخوانید: 8 مکمل طبیعی که درد آرتروز را بصورت قابل توجهی کاهش می دهند!

یکی دیگر از بخش‌های ستون فقرات، بافت رباطی است که دور تا دور ستون مهره‌ها را پوشانده و از مفاصل محافظت می‌کند. عضلات، بخشی دیگر از این دستگاه هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل کرده و امکان تحرک به آنها می‌دهند.

دسته بندی دردهای‌ ستون فقرات

1-درد‌های مکانیکال: دیسک، شکستگی، در رفتگی و آرتروز به دلیل ضربه، اسپاسم یا شکستگی عضلانی

2-درد‌های التهابی: دردهای ایجاد شده بر اثر بیماری‌های روماتیسمی، تب مالت (التهاب و تورم در قسمت‌های مختلف بدن و ریشه‌های عصبی) و درگیری سل در ستون فقرات و ایجاد عفونت‌های میکروبی بین مهره‌ها، دیسک‌ها و بروز درد در نواحی مختلف گردن

3-درد‌های ارجاعی: بزرگی خوش‌خیم پروستات، فتق، مشکلات رحم و تخمدان، سنگ کلیه، اختلالات کیسه صفرا و … همگی می‌توانند باعث ارجاع درد به ستون فقرات شوند. تشخیص این نوع ا درد ایجاد شده ناشی از این بیماری ها ساده نیست.

4-درد‌های انتشاری: درد‌های انتشاری در مواقعی به وجود می‌آیند که بیمار درگیر دیسک گردن است و در عین حال شانه و بازو‌های او نیز درد دارد که خود را به صورت مورمور یا گزگز شدن نشان می‌دهد.

حتما بخوانید: تشخیص راحت علائم دیسک کمر و جدیدترین روشهای درمان موثر

علل درد ستون فقرات

1- بالا رفتن سن

با بالا رفتن سن، احتمال بروز درد در هر قسمت از بدن افزایش می ‎یابد. درد پشت در افراد 30 تا 60 ساله، شایع است اما این عارضه ممکن است در هر سنی ایجاد شود.درد در سنین بالا اغلب به دلیل کاهش مایع میان مفاصل نخاعی، کاهش تودۀ عضلانی و نازک شدن استخوان‌ها به وجود می آید.

2- آرتروزها

آرتروز شایع ترین بیماری مفصلی است . اگر مفاصل، عضلات و رباط‌های ستون فقرات از ثبات کافی برخوردار نباشند، مغز برای جبران این بی‌ثباتی و جلوگیری از روند تخریبی مفصل فرمان می‌دهد تا کلسیم از خون برداشته شود و دور تا دور مهره‌های ستون فقرات رسوب کند. این موضوع باعث ایجاد زائده‌های استخوانی در اطراف مهره‌ها می‌شود و علائمی مثل درد و محدودیت حرکتی ایجاد می‌کند.

3- شکستگی مهره ها

ترک یا شکستگی در هر یک از مهره‌های قسمت میانی پشت ممکن است در اثر حوادث ورزشی، تصادف اتومبیل یا سقوط از بلندی رخ دهد. علایم مهره شکسته شامل درد شدید است که بر اثر حرکت افزایش می ‎یابد. اگر این آسیب دیدگی بر نخاع اثر بگذارد، به گزگز، بی‎حسی و بی‎اختیاری ادرار منجر می‎شود. شکستگی‌ها به درمان فوری پزشکی نیاز دارند.

حتما بخوانید: آیا گرما درمانی برای درد پایین کمر فایده ای دارد؟ (نتایج تحقیقات جدید)

4- فتق دیسک

دیسک ‎ها در فاصله ی بین مهره ‌ها قرار دارند و به عنوان بالشتک جذب کننده شوک عمل کرده و به حرکت افراد کمک می‎ کنند. دیسک‎ها پر از مایع هستند. زمانی که هر روز صبح به محض بیرون آمدن از تخت‌خواب وقتی بدن از حالت افقی به حالت عمودی تغییر وضعیت می‌دهد، فشار وزن روی مهره‌های ستون فقرات قرار می‌گیرد و باعث کمپرس شدن دیسک‌های بین‌مهره‌ای می‌شود.

وزن وارد بر مهره‌ها، وضعیت‌های غلط بدن و خم و راست شدن‌های مکرر به مرور زمان باعث بیرون زدن مایعات دیسک و درد و علائم فشار بر اعصاب می‌شود. راجب فتق دیسک بیشتر بخوانید!

5- مشکلات کلیوی

مشکلات کلیوی می‎توانند باعث ایجاد درد در قسمت میانی پشت، درست زیر قفسه ی سینه در هر دو طرف ستون فقرات شوند. عفونت‌ها و سنگ کلیه، شایع‎ترین علت بروز درد کلیه هستند که موجب ایجاد درد در ناحیه ستون فقرات میشود.

حتما بخوانید: علت های اصلی گرفتگی گردن، بایدها و نبایدها و نکات مهم دیگر

6- عوامل مربوط به سبک زندگی

• عدم انجام تمرینات ورزشی به ضعف عضلانی و در نتیجه، بروز درد منجر می شود. افرادی که از تکنیک‎های غلط وزنه برداری استفاده می‎کنند، نیز ممکن است دچار درد در ناحیه پشت شوند.
• همچنین تحقیقات نشان داده‎اند که سیگار نیز خطر ابتلا به درد مزمن پشت را افزایش می دهد. همچنین گفته شده است که رسیدن مواد مغذی به دیسک‎‌های ستون فقرات در اثر مصرف دخانیات با مشکل مواجه می شود و به نوبه خود، درد، تخریب دیسک و آسیب دیدگی آن را افزایش می‎دهد.
• یکی از موارد مربوط به سبک زندگی بلند کردن مداوم اشیاء سنگین یا حمل آنها به شکل نادرست است که موجب کشیدگی عضلات یا پارگی عضلات و رباط‎ها در ناحیه پشت شوند.
• اضافه وزن یا چاقی، فشار بیشتری بر عضلات، استخوان‎ها و بقیه ساختارهای پشت وارد می‎کند. مطالعات نشان داده اند که چاقی باعث افزایش خطر درد کمر می‎شود.
• وضعیت نادرست بدن در هنگام نشستن یا ایستادن یکی از علل اصلی درد پشت است. قوز کردن باعث می شود تا فشار بر ستون فقرات افزایش یابد. در این حالت، عضلات به ناچار کشیده می شوند تا تعادل برقرار شود.

7- پوکی استخوان

پوکی استخوان نوعی بیماری استخوان است که در اثر آن، استخوان‌ها شکننده می‎ شوند. پوکی استخوان هنگامی روی می دهد که بدن، نمی تواند به اندازه ی کافی استخوان‎های تازه تولید کند تا جایگزین استخوان های از دست رفته شوند. افراد مبتلا به پوکی استخوان در ناحیه ی پشت ممکن است به علت آسیب یا شکستگی ناشی از فشار دچار درد در قسمت میانی پشت شوند.

8- سلامت روانی

معمولا خطر ابتلا به درد پشت در افراد مبتلا به افسردگی یا اضطراب بیشتر است. تحقیقات نشان داده‎اند که احتمال بروز درد پشت در افراد مبتلا به افسردگی در مقایسه با افراد سالم، 30 درصد بیشتر است.

حتما بخوانید: جراح مغز و اعصاب کیست؟ چه کاری انجام می دهد و چرا باید مراجعه کنیم؟

9-تومور

با رشد تومور در قسمت میانی پشت رشد، ستون فقرات آسیب می بیند و عصب‌ها، عضلات و رباط‌های مجاور تحت فشار قرار می گیرند که می تواند موجب درد کمر و درد وسط کمر شود.

10-تنگی کانال نخاع

تنگی کانال نخاع می‌تواند به صورت مادرزادی یا غیرمادرزادی ایجاد شود. در موارد مادرزادی، فضای کانال نخاع از زمان تولد کوچک‌تر و محدودتر از حد طبیعی است. موارد غیر مادرزادی نیز شامل تومورها یا زائده‌های استخوانی در کانال نخاع و بیرون‌زدگی دیسک‌های بین‌مهره‌ای می‌شود.

درواقع هر عاملی که باعث تنگ شدن کانال عبور نخاع و فشار آمدن بر نخاع شود، می‌تواند اعصاب را درگیر و عملکرد آنها را مختل کند و موجب ایجاد درد در ناحیه ستون فقرات میشود.

11-بیماری های عفونی

عفونت استخوان یا استئومیلیت بر اثر عواملی مانند باکتری، قارچ و ویروس به صورت حاد ایجاد می‌شود و معمولا از قسمت‌های دیگر بدن و از طریق خون به ستون فقرات انتشار پیدا می‌کند. تشخیص این عفونت اغلب دشوار است، به‌خصوص اگر تاریخچه کافی از بیمار فراهم نباشد.

عفونت ستون فقرات در صورت عدم درمان می‌تواند بسیار آسیب‌زننده باشد. حتی می‌تواند استخوان را به طور کامل تخریب کند و باعث بی‌ثباتی در ستون فقرات شود. عفونت ستون فقرات می‌تواند اعصاب را هم درگیر کرده و باعث بروز علائمی مثل درد شدید، تب، کاهش وزن، اسپاسم عضلانی، گزگز و مورمور و علائم شبیه به سیاتیک شود.

بیماری های مربوط به ستون فقرات

1-فیبرومیالژیا

فیبرومیالژیا نوعی بیماری روان‌تنی یا سایکوسوماتیک است که باعث ایجاد نقاط ماشه‌ای و درد در 11 ناحیه از بدن می‌شود؛ از جمله گردن، شانه‌ها، آرنج، مچ، کمر، زانو و … . این بیماری تشخیص فیزیکی ندارد و بیشتر بر اثر استرس و اضطراب، افسردگی و عوامل روانی ایجاد می‌شود. علائم فیبرومیالژیا معمولا با ورزش و روش‌های تمدد اعصاب بهبود می‌یابد.

2-نشانگان خروجی قفسه سینه

نشانگان خروجی قفسه سینه یا توراسیک اوت لت سندرم معمولا بر اثر دنده گردنی بوجود می‌آید. در این بیماری، دنده گردنی باعث فشار بر شبکه اعصاب بازویی گردن می‌شود و علائمی مثل گزگز، مورمور و بی‌حسی در بالاتنه و دست‌ها ایجاد می‌کند. این علائم ممکن است با حرکت دادن گردن تشدید شوند.

نشانگان خروجی قفسه سینه را معمولا می‌توان با روش‌های غیرتهاجمی مثل حرکت‌های کششی برای عضلات نردبانی گردن و باز کردن دامنه حرکتی آنها، بهبود بخشید. اما اگر درد و علائم درگیری عصب با این روش‌ها تسکین پیدا نکند و ماندگار شود، فرد برای جراحی دنده گردنی به جراح ارجاع داده می‌شود.

3-تومورها

تومورهای ستون فقرات انواع مختلفی دارند؛ از جمله تومورهای خوش‌خیم و بدخیم. این زائده‌ها بسته به محل شان در ستون فقرات می‌توانند اعصاب را تحت فشار قرار دهند و باعث بروز درد و علائم درگیری عصب مثل گزگز و بی‌حسی شوند. تومورهای بدخیم معمولا تحت جراحی قرار می‌گیرند. تورموهای خوش خیم نیز بسته به محل‌شان ممکن است به جراحی احتیاج پیدا کنند.

حتما بخوانید: بهترین داروهای موجود برای درمان سریع کمردرد و درد گردن

4-اسکولیوزیس (انحراف جانبی ستون فقرات)

در اسکولیوزیس، ستون مهره‌ها از پشت، منحنی به نظر ‌‌می‌رسد. انحنای جانبی در ستون فقرات ‌‌می‌تواند به شکل حرف (S) و (C) باشد. اسکولیوزیس در دو دسته «ساختاری» و «عملکردی» نیز تقسیم‌بندی ‌‌می‌شود.

اسکولیوزیس ساختاری از اختلال در استخوان‌بندی ستون فقرات نشأت ‌‌می‌گیرد اما اسکولیوزیس عملکردی به دلیل عدم تعادل در عضلات و اسپاسم‌های عضلانی ایجاد ‌‌می‌شود. عوامل ژنتیکی نیز ممکن است در این بیماری نقش داشته باشند.

اختلاف قد پاها، دیستروفی یا تحلیل عضلانی و بیماری‌های مادرزادی از علل ثانویه ابتلا به این بیماری هستند.اسکولیوزیس در خانم‌ها شایع‌تر است و معمولا از کودکی آغاز ‌‌می‌شود و با تکامل رشد، علائم خود را نشان ‌‌می‌دهد

5- کایفوزیس

کایفوزیس به قوز بیش از حد ستون فقرات در ناحیه پشت قفسه سینه اطلاق ‌‌می‌شود. این بیماری ممکن است در مشکلات استخوانی یا عضلانی، اختلالات مادرزادی، سوءتغذیه و کمبود ویتامین D، ضربه و … ریشه داشته باشد اما در بیشتر موارد به دلیل ضعف عضلات و عادت‌های غلط مثل نشستن، ایستادن و راه رفتن در وضعیت‌های نادرست ایجاد و تشدید ‌‌می‌شود.

از عوامل کایفوزیس در سنین بالا نیز ‌‌می‌توان به فرسودگی غضروف‌ها، تحلیل دیسک‌های بین‌مهره‌ای، پوکی استخوان، شکستگی‌های استرسی (ترک‌های ریز استخوانی)اشاره کرد.

6- لوردوزیس (گودی بیش از حد کمر)

افزایش گودی در ناحیه کمر تحت عنوان لوردوزیس شناخته ‌‌می‌شود. البته این گودی ممکن است در ناحیه گردن نیز ایجاد شود. لوردوزیس معمولا به علت عدم تعادل عضلانی، کاهش تحرک‌پذیری لگن و عادت‌های غلط مثل نشستن، ایستادن، خوابیدن و راه رفتن در وضعیت‌های نادرست ایجاد ‌‌می‌شود.

حرکات مکرر در ناحیه کمر نیز ‌‌می‌تواند در فرسودگی مهره‌های کمر، درد و گودی کمر نقش داشته باشد. اختلاف قد پاها، چاقی، پوکی استخوان، گوژپشتی، التهاب دیسک‌های بین‌مهره‌ای از دیگر عوامل لوردوزیس هستند.

حتما بخوانید: مزایای تای چی برای وضعیت بدن و کمر درد +فیلم

تنها توصیه های درمانی موثر

1-استفاده از کمپرس یخ (به مدت 2 دقیقه و 4 بار در روز)

2- داروهای مسکن بدون نسخه (ایبوپروفن (ادویل) یا ناپروکسن (الیو))

3- بهبود وضعیت بدن (صاف ایستادن با شانه های عقب گرفته و قوز نکردن)

4- کاهش زمان وضعیت نشسته: محل‎های کار باید از نظر سلامتی و راحتی بهینه‌سازی شوند تا سلامت کمر تضمین شود. مردم باید ارتفاع و حالت صندلی، میز، صفحه نمایش کامپیوتر، صفحه کلید و موس خود را بر اساس نیاز تنظیم کنند.

5- انجام تمرینات ورزشی زیرنظر فیزیوتراپ و متخصص

6- حفظ وزن سالم

7- اجتناب از چرخش سر برای نگه داشتن گوشی به شانه

8- هنگام خوابیدن از بالش کوتاه استفاده کنید. به طوری که سرتان در امتداد بدن قرار گیرد نه اینکه خم شود.

9- اگر کارتان نشسته است و مجبور به خم کردن گردن هستید، حتما با یکی از دستانتان از وزن سرتان و فشار آن بر روی مهره های گردنی بکاهید تا کمتر دچار صدمات گردنی شوید.

ویدیوی 2 دقیقه ای علت و درمان درد ستون فقرات